Ήδη απ' το σφαγείο το μοσχάρι τεμαχίζεται στα δύο με μια κάθετη προς τη σπονδυλική του στήλη τομή.
Τα μέρη του ζώου που αποκτώνται ονομάζονται πρόσθιο και οπίσθιο. Το κάθε ένα απ' αυτά μπορεί να πωληθεί ως έχει ή να τεμαχισθεί περαιτέρω.Τι λαμβάνουμε από το πρόσθιο μέρος Από τον περαιτέρω τεμαχισμό του πρόσθιου μέρους ενός μοσχαριού λαμβάνονται τα εξής κομμάτια:
Λαιμός ή τράχηλος, που ως οστέινη βάση έχει τους αυχενικούς σπονδύλους και προκύπτει με τομή που γίνεται μεταξύ του τελευταίου αυχενικού και πρώτου θωρακικού σπονδύλου.
Σπάλα, που είναι το πρόσθιο άκρο με τα αντίστοιχα οστά και μυς και διαχωρίζεται με τομή που γίνεται μεταξύ σπάλας και στήθους.
Στήθος και στηθοπλευρές, που διαχωρίζονται με τομή κάθετη προς τις πλευρές και παράλληλη με τη σπονδυλική στήλη σε απόσταση 12-15 εκατοστά απ' αυτή.
Σπαλομπριζόλες, που είναι οι μπριζόλες των 5 πρώτων θωρακικών σπονδύλων με τμήμα των αντίστοιχων πλευρών.
Μπριζόλες, που αποτελούν το υπόλοιπο τμήμα της ράχης από τον 6ο μέχρι τον 11ο θωρακικό σπόνδυλο.
Ο πρωτογενής τεμαχισμός του οπίσθιου τεταρτημορίου δίνει τα παρακάτω κομμάτια:
Μπούτι, που είναι ο μηρός μαζί με το τεμάχιο που αντιστοιχεί στη λεκάνη (κιλότο).
Κόντρα φιλέτο, που είναι το κομμάτι από τον 12ο θωρακικό σπόνδυλο έως τον τελευταίο οσφυϊκό χωρίς τη λάπα.Λάπες είναι τα κοιλιακά τοιχώματα στο πρόσθιο τμήμα των οποίων υπάρχει και ένα τμήμα του στήθους που αντιστοιχεί στις τρεις τελευταίες πλευρές.
Φιλέτο, που βρίσκεται στο εσωτερικό μέρος της σπονδυλικής στήλης της οσφυϊκής χώρας.
Τι λαμβάνουμε από το οπίσθιο μέρος
Τεμαχίζοντας κανείς περαιτέρω τον μοσχαρίσιο μηρό λαμβάνει τα εξής κομμάτια:
Τρανς (9-9,1 κιλά): Εσωτερικό τμήμα του μηρού χωρίς οστά, φτωχό σε συνδετικό ιστό. Είναι το κλασικό κομμάτι για σνίτσελ. Χρησιμοποιείται για ψητά φούρνου, κατσαρόλας, για σύντομο ψήσιμο στο τηγάνι, το γκριλ και γενικά για μεθόδους ξηρής θερμικής επεξεργασίας.
Κιλότο (5,4-5,6 κιλά): Το τμήμα της λεκάνης χωρίς τα οστά. Φτωχό σε συνδετικό ιστό με τρυφερά τεμάχια για ψητά κατσαρόλας (π.χ. Ramsteck). Κατάλληλο για κοκκινιστά και ψητά σχάρας.
Νουά (2,9-3,0 κιλά): Οπίσθιο τμήμα μηρού. Ενδομυϊκός συνδετικός ιστός καθιστά το τεμάχιο αυτό σχετικά σκληρό. Απαχο. Μαγειρεύεται με συνδυασμό ξηρής-υγρής θερμότητας (π.χ. κοκκινιστό).
Στρογγυλό (5-5,3 κιλά): Τμήμα εμπρός και έξω του μηρού, του οποίου το κάτω τμήμα, που περιλαμβάνει το οστό της επιγονατίδας με τις απολήξεις των μυών, είναι πλούσιο σε συνδετικό ιστό και κατάλληλο για βραστά. Σχετικά με τον τρόπο μαγειρέματος του υπόλοπου τμήματος του στρογγυλού ισχύουν τα ίδια που αναφέραμε για τα παραπάνω τεμάχια.
Ποντίκι: Τεμάχιο πολύ πλούσιο σε συνδετικό ιστό. Για το λόγο αυτό ο συνηθέστερος τρόπος μαγειρέματός τους είναι το βράσιμο (κρέας για σούπες).
Πιό αναλυτικά
Το κόντρα φιλέτο δίνει ένα σχεδόν ενιαίο τεμάχιο, το οποίο μπορεί να πωληθεί είτε με τα οστά είτε άνευ. Όταν στο τεμάχιο αυτό υπάρχει το φιλέτο και πωλείται με τα οστά, τότε παίρνουμε το ιδιαίτερα αγαπητό στην αμερικανική αγορά T-bone στέικ (μπριζόλα).
Αποστεωμένο είναι κατάλληλο για ψητό φούρνου, κατσαρόλας, όπως επίσης και για τηγάνι, γκριλ και γενικά για σύντομη θερμική επεξεργασία (κουζίνα της ώρας). Από κόντρα γίνεται και το αγγλικό roast-beef.
Οι λάπες, που αποτελούν το τοίχωμα της κοιλιάς, είναι κομμάτια πλούσια σε λίπος και συνδετικό ιστό. Δίνουν κρέας κατάλληλο για κιμάδες.
Το φιλέτο, τέλος, που αποτελεί και το καλύτερο από οργανοληπτικής άποψης τεμάχιο, μπορεί να χωρισθεί σε τρία κομμάτια, την κεφαλή, το σώμα και την ουρά του φιλέτου. Από την κεφαλή και το σώμα παίρνουμε τα διάφορα steak, τα tournedos, τα chateubrian, από τη δε ουρά τα μενταγιόν, το φιλέ μινιόν κ.λπ.
Οι μπριζόλες και σπαλομπριζόλες.
Συνήθως τεμαχίζονται σε κομμάτια πάχους περίπου 3-4 εκατοστών, με τομή κάθετη προς τη σπονδυλική στήλη. Είναι οι γνωστές μας μπριζόλες με κόκαλο, που συνήθως προορίζονται για την "κουζίνα της ώρας". Μπορούν όμως να πωληθούν και αποστεωμένες ως ενιαίο τεμάχιο για ψητά φούρνου. Πάνω στις σπαλομπριζόλες βρίσκεται το κάπακι, το οποίο επειδή περιέχει αρκετό συνδετικό ιστό προορίζεται για βραστά ή γίνεται κιμάς.
Από τις μπριζόλες μπορούμε να πάρουμε και το νουά αντρεκότ, που ως τεμάχιο μοιάζει πολύ με το νουά του μηρού, αποτελείται δε μόνο από τον επιμήκη ακανθώδη και επιμήκη ραχιαίο μυ. Κατάλληλο για ψητό φούρνου ή κατσαρόλας.
Τα κομμάτια που περισσεύουν κατά τον τεμαχισμό αυτό προορίζονται για κιμάδες.
Ο λαιμός είναι το τμήμα που παίρνουμε από την περιοχή του αυχένα και ως οστέινη βάση έχει τους σπονδύλους του αυχένα, πωλείται συνήθως χωρίς οστά και αποτελεί ένα ενιαίο τεμάχιο. Είναι κατάλληλος για ψητά φούρνου, κοκκινιστά, βραστά και γενικά για μεθόδους υγρής ή συνδυασμό υγρής και ξηρής θερμικής επεξεργασίας. Συνήθως προορίζεται για κιμάδες.
Στην κάτω (εσωτερική) πλευρά των 5 πρώτων σπονδύλων του θώρακα υπάρχει ένα επιμήκες και ιδιαίτερα τρυφερό τεμάχιο κρέατος που αποτελείται από τον επιμήκη τραχηλικό μυ και αποκαλείται φιλετάκι. Προορίζεται για μπουργκινιόν.
Η σπάλα, που συχνά αποκαλείται και ρακέτα, είναι το πρόσθιο άκρο με οστέινη βάση τα οστά της ωμοπλάτης και το βραχιόνιο.
Τα τεμάχια που προκύπτουν από τη σπάλα κατά το δευτερογενή τεμαχισμό είναι:
Το χονδρό τεμάχιο της σπάλας, που είναι και το μεγαλύτερο και πωλείται συνήθως όπως είναι. Έχει αρκετό συνδετικό ιστό και προορίζεται για ψητά φούρνου ή μαγειρευτά.
Το λεπτό τεμάχιο (υπακάνθιος) της σπάλας είναι κατάλληλο για σχάρα ή και βραστό.
Το ψευτοφίλετο, ένα σχετικά μικρό (1,4 κιλά) και τρυφερό τεμάχιο που μοιάζει με το φιλέτο (υπερακάνθιος μυς).
Είναι κατάλληλο για ψητά της ώρας (γκριλ, τηγάνι).
Το ποντίκι, τεμάχιο πολύ πλούσιο σε συνδετικό ιστό.
Κατάλληλο για βραστά.
Το κότσι.
Οι στηθοπλευρές αποτελούν το πλάγιο τμήμα του θώρακα. Τεμάχιο πλούσιο σε λίπος και συνδετικό ιστό. Κατάλληλο για βραστά.
Το στήθος αποτελείται από το κάτω τμήμα του θώρακα που χωρίζεται σε πρόσθιο, μέσο και οπίσθιο. Τεμάχια πλούσια σε λίπος και συνδετικό ιστό κατάλληλα για βραστά.
